یادداشت های قرآنی

﴿۱۸۳﴾ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ 

و حق مردم را كم نگذاريد و در زمين فساد ننمائيد. 

حالا آنها كه با مساحت چيز مي‌فروشند نظير پارچه‌فروشها آنهايي كه با درجه و امثال ذلك مي‌فروشند اينها كه ديگر كِيل و وزن نيست اين از جوامع‌الكلم قرآن كريم است جوامع‌الكلم كلماتي است كه براي بشر مِن الأولين و الآخرين نافع است، اختصاصي به مسلمان و يهودي و مسيحي و زرتشتي و اينها ندارد هر كه انسان است اين اصل براي او خوب است. اين تعبير جزء جوامع‌الكلم است فرمود: ﴿وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ﴾ با هر كسي معامله مي‌كني چه مسلمان چه غير مسلمان مي‌خواهي درس بگويي بي‌مطالعه نرو همين طور انبار كرده حرف نزن سخنراني بكني بي‌مطالعه نرو, چيزي مي‌خواهي بنويسي بي‌مطالعه ننويس, اهل رسانه‌اي بي‌تحقيق دهن باز نكن ﴿وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ﴾ چه مسلمان چه كافر ﴿أَشْيَاءَهُمْ﴾, ﴿أَشْيَاءَهُمْ﴾ يعني ﴿أَشْيَاءَهُمْ﴾ سخن از خوراكي و پوشاكي و نوشاكي و اينها نيست خب كسي است بدون مطالعه رفته سر كلاس، اين مشمول اين نهي است ديگر بي‌مطالعه رفته منبر, بي‌مطالعه دست به قلم كرده, بي‌مطالعه رفته روي ميز كارمندي نشسته, با اينكه متخصّص نيست رفته آنجا دكان باز كرده اين جزء جوامع‌الكلم است فرمود مسلماني باش, كافري باش, كم نده كم نياور!

﴿وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ﴾ حالا صادرات چطور؟ يك وقت است كه كافر حربي است در ميدان جنگ است البته مالش فيء مسلمين است اما حالا كسي با كشور كفر دارد معامله مي‌كند كم‌فروشي كند گران‌فروشي كند زير و روي جعبه دو گونه باشد خب اين را قرآن نهي كرده فرمود مي‌خواهي ميوه بدهي به كافري به ملحدي به بت‌پرستي زير و رويش يكي باشد درست بفروش ﴿وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ﴾ كفي بذلك نورا! كافر حربي در ميدان حرب مالش فيء مسلمين است حرفِ ديگر است اما در تجارتها همه اينها مشمول اين اصل است

فیء به آنچه مسلمانان از دشمنانشان بدون جنگ می‌گیرند فیء می‌گویند، در مورد آن در آیهٔ ۷ از سوهٔ حشر آمده است که:

 مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَی فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَی وَالْیَتَامَی وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ کَیْ لَا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیَاءِ مِنْکُمْ وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ[حشر–۷]

آنچه خدا از [دارایی] ساکنان آن قریه‌ها عاید پیامبرش گردانید از آن خدا و از آن پیامبر [او] و متعلق به خویشاوندان نزدیک [وی] و یتیمان و بینوایان و درراه‌ماندگان است تا میان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگیرید و از آنچه شما را بازداشت بازایستید و از خدا پروا بدارید که خدا سخت‌کیفر است (ترجمه: ترجمه استاد مهدی فولاوند)[حشر–۷][پانویس ۱]

﴿وَلاَ تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ﴾ عَثوْ و عِيث هر دو به معني فساد است اين ﴿مُفْسِدِينَ﴾ حالِ تأكيدي است ﴿وَلاَ تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ﴾

Fraud is not seen only in transaction, but there may also be some unjust persons who fraud people in teaching, medical profession, control, engineering and other affairs of life and do not give others their due right as they must do.

The Arabic word /kayl/ (measure) usually is used for liquid substances; the word /qistas/ (balance) is used for weights; and the word /’ašya’/ (goods), in this sense, is used for the things which are counted or bought and sold by the pieces.

یک بحثی را دکتر سروش انجام می دهد که میگفت بازرگان نظرش این بود که هدف دین آباد کردن آخرت است نه این دنیا. ولی در سایه عمل کردن به دین ناخودآگاه دنیا نیز اباد میشود. ولی با دقت کردن به این آیات می بینیم که هدف اولیه و مستقیم این آیات آباد کردن دنیا میباشد

اما اينكه از كفار گاهي ربا گرفته مي‌شود ولي تطفيف و كم‌فروشي حرام است براي اينكه ربا يك امر دارج بين خود آنهاست چون ربا دارج بين خود آنهاست بر اساس <الزِموهم بما الزَموا انفَسهم>[31] گرفتن ربا از آنها عيب ندارد ولي كم‌فروشي نزد همه محكوم است از اين جهت قرآن كريم كم‌فروشي به كفار را تحريم كرده ولي گرفتن ربا را منع نكرده.