إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ ﴿۴۰﴾
إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ ﴿۴۰﴾
جز بندگان مخلص پروردگار (۴۰)
… مي‌فرمايد درست است كه هر كسي به اندازه عمل پاداش مي‌بيند؛ ولي بندگان «مخلَص» مستثنا هستند، يک چيزهايي خدا به آنها مي‌دهد كه فوق اعمال آنها در دنيا است، اين بنا بر اينكه استثنا متصل باشد ﴿وَ ما تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ٭ إِلاَّ عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصينَ﴾،اما اگر در سياق آن سه گروه باشد؛ يعني ﴿احْشُرُوا الَّذينَ ظَلَمُوا﴾, يك; ﴿أَزْواجَهُمْ﴾, دو; ﴿وَ ما كانُوا يَعْبُدُونَ﴾, سه; در گروه آنها تا پايان بحث را ادامه دهيم، اين استثنا منقطع مي‌شود. پس متّصل بودن يا منقطع بودنِ اين استثنا به اين دو منظر است.
«مخلِص» داريم و «مخلَص»؛ «مخلِص» يعني كسي كه «أَخْلَصَ دِينَهُ لِلَّهِ» منزّه از ريا و مانند آن بود. در بين «مخلِصين» افراد خاصّي هستند كه ذات اقدس الهي «أَسْتَخْلِصْهُم اللَّهُ لِنَفْسِهِ فَصَارُوا مُخْلَصِينَ». در بين «مخلِصين» عدّه‌اي را ذات اقدس الهي براي خود انتخاب مي‌كند كه «اجتَباهُ اللَّهُ » مي‌شوند «اصْطَفاهُ اللَّهُ» مي‌شوند که اينها مي‌شوند «مخلَصين»، ﴿إِلاَّ عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصينَ﴾؛ اينها كه «أَسْتَخْلِصْهُم الله لِنَفْسه» آن ﴿جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ﴾[29] و مانند آن را كه دارند، پاداش های ديگري هم دارند كه اين‌جا مطرح مي‌فرمايد.
https://www.aparat.com/v/i42n9zn
در آخـريـن آيـه مـورد بـحـث كـه در حـقـيـقت مقدمه اى است براى بحثهاى آينده يك گروه را استثناء كرده، مى گويد: جز بندگان مخلص پروردگار كه از همه اين كيفرها بدور و بركنارند (إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ ).
واژه عـبـادالله بـه تـنـهائى براى بيان ارتباط اين گروه به خداوند كافى است، ولى هـنـگـامـى كه مخلصين در كنار آن قرار مى گيرد عمق و جان ديگرى به آن مى بخشد، آن هم مـخـلص بـصـورت صـيـغـه اسـم مفعول كسى كه خدا او را خالص كرده است، خالص از هر گونه شرك و ريا، و از هر گونه وسوسه هاى شيطانى و شوائب هواى نفس .
آرى تـنـهـا ايـن گـروهـنـد كـه بـه اعـمـالشـان جـزا داده نـمـى شـونـد، بـلكـه خـدا بـا فضل و كرم با آنها رفتار مى كند و بي حساب پاداش مى گيرند.
پاداش مخلصين
دقـت در آيات قرآن نشان مى دهد كه مخلص (به كسر لام ) بيشتر در مواردى به كار رفته كـه انـسـان در مـراحـل خـودسـازى اسـت، و هـنـوز بـه تـكـامل لازم نرسيده است ولى مخلص (به فتح لام ) به مرحله اى گفته مى شود كه انسان بـعـد از مـدتـى جـهـاد بـا نـفـس و طـى مـراحل معرفت و ايمان به مقامى مى رسد كه از نفوذ وسـوسـه هـاى شـيـاطـيـن مـصـونـيـت پـيـدا مـى كـنـد، چـنـانـكـه قـرآن از قـول ابـليـس نـقـل مـى كـنـد: قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ : به عزتت سوگند كه همه آنها را جز بندگان مخلصت گمراه خواهم كرد! (سوره ص آيه 83).
ايـن جـمـله كـه مـكـرر در آيـات قـرآن آمده عظمت مقام مخلصين را روشن مى سازد اين مقام، مقام يوسفهاى صديق …
سوره ۱۲: يوسف
وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ ﴿۲۴﴾
آن زن قصد او را كرد، و او نيز - اگر برهان پروردگار را نمي ديد - قصد وي را - مينمود، اينچنين كرديم تا بدي و فحشاء را از او دور سازيم چرا كه او از بندگان مخلص ما بود. (۲۴)
قرآن کریم این عده را بندگان مخلص خدا نامید، و عبوديت خداى را براى آنان اثبات كرده و معلوم است كه: عبد، نه مالك اراده خودش است، و نه مالك كارى از كارهاى خودش، پس اين طايفه اراده نمى كنند، مگر آنچه را كه خدا اراده كرده باشد، و هيچ عملى نمى كنند مگر براى خدا.
خداوند در قرآن برای پیامبرانش کلمه عبد و عبدالله را بسیار بکار میبرد
https://tanzil.net/#search/quran/%D8%B9%D9%8E%D8%A8%D9%92%D8%AF
آنگاه اين معنا را براى آنان اثبات كرده كه مخلص - به فتحه لام - هستند، و معنايش اين اسـت كـه: خـدا آنـان را خـالص بـراى خـود كـرده، غير از خدا كسى در آنان سهيم نيست، و ايـشـان جـز بـه خـداى تـعـالى بـه هيچ چيز ديگرى علقه و بستگى ندارند، نه به زينت زندگى دنيا و نه نعيم آخرت، و در دل ايشان غير از خدا چيز ديگرى وجود ندارد.
يا الهى وَ سَيّدى وَ مَوْلاىَ وَ ربّى! صَبَرْتُ عَلى عَذابِكَ فَكَيْفَ اصْبِرُ عَلى فِراقِك؟
وَهَبْنى يا الهى! صَبَرْتُ عَلى حَرِّ نارِكَ فَكَيْفَ اصْبِرُ عَنِ النَّظَرِ الى كِرامَتِك؟
(دعاى كميل)
اى خداى من! و اى سيّد و مولاى من! گيرم كه بر عذابت صبر كنم ولى چگونه فراق تو را تحمل نمايم. پس اى خداى من! ببخش مرا. گيرم كه بر حرارت آتش تو صبر كنم ولى چگونه بر محروم ماندن از نظر به كرامتت صبر نمايم؟
و مـعـلوم اسـت كسى كه اين صفت را دارد، التذاذش به چيز ديگرى است غير از آن چيرهايى كـه سـايـرين از آن لذت مى برند و ارتزاقش نيز به غير آن چيرهايى است كه سايرين بـدان ارتـزاق مـى كـنـنـد، هر چند كه در ضروريات زندگى از خوردنى ها، نوشيدنيها و پوشيدنيها با سايرين شركت دارد.