وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ بَلْ كُنْتُمْ قَوْمًا طَاغِينَ ﴿۳۰﴾

ما هيچگونه سلطه‏ اي بر شما نداشتيم، بلكه شما خود قومي طغيانگر بوديد! (۳۰)

‏" بلكه خود شما قومی طغيانگر و متجاوز بوديد" و خلق و خوی ستمگری شما باعث بدبختيتان شد (بَلْ كُنْتُمْ قَوْماً طاغِينَ‌).

‏و چه دردناك است كه انسان ببيند رهبر و پيشوای او كه يك عمر دل به او بسته بود موجبات بدبختی او را فراهم كرده سپس اينگونه از او بيزاری می‌جويد و تمام گناه را به گردن او می‌اندازد و خويش را به كلی تبرئه می‌كند؟!

‏آن گاه اضافه می‌كنند:" وَ ما كانَ لَنا عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ‌- و ما هيچ دست زوری بر شما نداشتيم" … گويا می‌گويند: تازه بر فرض هم كه شما ايمان داشته‌ايد، ما به زور ايمان شما را از شما سلب نكرديم، علاوه بر اين اصلا سلطنت و قدرتی كه سردمداران دنيا به دست می‌آورند، به دست همين تابعين برايشان فراهم می‌شود، پس اين خود تابعين و ملت‌ها هستند، كه يك سلطان را بر خود مسلط می‌سازند.

‏سپس اضافه می‌كنند كه:" بَلْ كُنْتُمْ قَوْماً طاغِينَ‌- بلكه خودتان مردمی طاغی و سركش بوديد". و" طغيان" به معنای تجاوز از حد و مرز است. و كلمه" بل- بلكه" اعراض است از جمله قبلی كه می‌گفتند:" لَمْ تَكُونُوا مُؤْمِنِينَ" گويا گفته‌اند: سبب هلاكت شما صرف نداشتن ايمان نبود، تا اگر ما ايمان را از شما سلب كرديم، علت هلاكت شما بوده باشيم، بلكه علت اصلی اين بود كه شما مردمی طاغی بوديد، همان طور كه ما هم مردمی متكبر و طاغی بوديم.

مشابه این مطلب در سوره ابراهیم از زبان شیطان بود:

سوره ۱۴: إبراهيم

وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلَا تَلُومُونِي وَلُومُوا أَنْفُسَكُمْ مَا أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَا أَشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۲۲﴾

و شيطان هنگامي كه كار تمام مي‏شود مي‏گويد خداوند به شما وعده حق داد و من هم به شما وعده (باطل) دادم و تخلف كردم، من بر شما تسلطي نداشتم جز اينكه دعوتتان كردم و شما پذيرفتيد، بنابراين مرا سرزنش نكنيد، خود را سرزنش كنيد، نه من فريادرس شما هستم، و نه شما فريادرس من، من نسبت به شرك شما درباره خود كه از قبل داشتيد (و اطاعت مرا همرديف اطاعت خدا قرار داديد) بيزار و كافرم، مسلما ستمكاران عذاب دردناكي دارند. (۲۲)

سوره ۳۴: سبأ

وَلَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلَّا فَرِيقًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۲۰﴾

(آري) به يقين ابليس گمان خود را درباره آنها محقق يافت كه همگي از او پيروي كردند جز گروه اندكي از مومنان! (۲۰)

وَمَا كَانَ لَهُ عَلَيْهِمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْهَا فِي شَكٍّ وَرَبُّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَفِيظٌ ﴿۲۱﴾

او سلطه بر آنها نداشت (و آنها را بر پيروي خود مجبور نساخت) و هدف از آزادي شيطان در وسوسه‏ هايش اين بود كه مومنان به آخرت از آنها كه در شك هستند شناخته شوند و پروردگار تو حافظ و نگاهبان همه چيز است. (۲۱)

﴿وَ ما كانَ لَنا عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ﴾؛ ما بر شما مسلّط نبوديم و چيزي نگفتيم، اصولاً ﴿بَلْ كُنْتُمْ قَوْماً طاغينَ﴾شما مثل ما اهل طغيان و تمرّد بوديد; منتها يك الگو مي‌خواستيد كه دنبال كسي راه بيفتيد ما را ديديد و به دنبال ما راه افتاديد، همين؛