قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ ﴿۵۶﴾

قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ ﴿۵۶﴾

مي گويد: به خدا سوگند چيزي نمانده بود كه مرا نيز به هلاكت بكشاني! (۵۶)

كلمه (ان) در اينجا مخفف كلمه (ان به درستى) كـه مى باشد. و كلمه (تردين) از ماده (ارداء) است كه به معناى ساقط شدن از مـكـانـى بـلنـد، چون قله كوه مى باشد، و اين عبارت كنايه از هلاكت است. و معناى جمله اين اسـت كـه: بـه خـدا سـوگـنـد مـى خـورم كـه نـزديـك بـود تـو مـرا هـم مثل خودت هلاك كنى و بدين جا ساقط سازى كه خودت سقوط كردى.

… بعد به او گفت كه قسم به خدا نزديك بود تو مرا ساقط كني اين ﴿تَاللَّهِ﴾ طبق بيان مرحوم شيخ طوسي در تبيان [2] اين «تاء» بدل واو قسم است يعني «و الله» ( در عربی برای قسم خوردن معمولاً از حرف واو استفاده می‌شود گاهی به جای واو، حرف تاء می‌آید و همان معنا را می‌دهد, به عبارت دیگر این تاء همان کار واوِ قسم را می‌کند). منتها در همه موارد قسم, «تاء» كار «واو» را نمي‌كند؛ آن‌جا كه ﴿وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها ٭ وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها﴾[3] شايد در اين‌گونه از موارد نگويند «تالشمس» و كذا، اما درباره «الله» نظر ايشان اين است كه اين «تاء» بدل «واو» است. ﴿لَتُرْدين﴾ که «تَردّا» يعني «سَقَط»، در سوره مباركه «ليل» آيه يازده اين است كه ﴿فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْري‌ ٭ وَ ما يُغْني‌ عَنْهُ مالُهُ إِذا تَرَدَّي﴾[4]وقتي انسان هبوط كرد, سقوط كرد, افتاد ديگر مالِ او مشكل او را حل نمي‌كند، «تَرَدَّى» يعني هبوط كردن و سقوط كردن, «تُردين» يعني نزديك بود كه مرا ساقط كني.

http://www.parsquran.com/data/show.php?lang=far&sura=92&ayat=0&user=far&tran=2