یادداشت های قرآنی

(14) فَذُوقُوا بِمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هذَا إِنَّا نَسِينَاكُمْ وَذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

(۱۴) (و به آنها مي‏گويم) بچشید (عذاب جهنم را) بخاطر اينكه ملاقات امروز خود را فراموش كرديد، ما نيز شما را فراموش كرديم، و بچشید عذاب هميشگي را بخاطر اعمالي كه انجام مي‏داديد.

 اينها دو كار كردند يكي اينكه اصل قيامت را منكر بودند يكي اينكه تن به هر تباهي دادند معصيت مي‌كردند خداي سبحان در برابر هر دو كارشان كيفر اينها را به اينها مي‌دهد

 ﴿نَسِيتُمْ﴾ يعني «تركتم» نه اينكه شما فراموش كرديد ﴿إِنَّا نَسِينَاكُمْ﴾ هم از همين قبيل است.

مشابه این تعبیر در ادبیات فارسی نیز میباشد که میگوییم برخی فرزندان پدر و مادرشان را فراموش میکنند. به این معنی نیست که فراموش کنند به این معنی  هست که آنها را ترک و رها میکنند.

 در سورهٴ مباركهٴ «طه» گذشت كه وقتي عده‌اي در قيامت مي‌گويند ﴿رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَي وَقَدْ كُنتُ بَصِيراً﴾ مي‌فرمايد: ﴿كَذلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذلِكَ الْيَوْمَ تُنسَي  همان طور كه نشانه‏ هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى امروز همان گونه فراموش مى ‏شوى﴾ [51] ﴿فَنَسِيتَهَا﴾ يعني اين آيات ما را ترك كردي امروز هم متروك ما هستي وگرنه خدا كه نسيان‌پذير نيست عقلاً محال است و نقلاً هم ممكن نيست عقلاً محال است براي اينكه علم, عين ذات خداي سبحان است اگر علم برداشته بشود يعني ذات برداشته شده مگر ممكن است در آنجا نسيان راه پيدا كند اگر علم, ذاتي نبود بله ممكن است گاهي فراموش كند اما اگر علم, عين ذات كسي بود وقتي علم رفت غفلت آمد يعني ذات رفت لذا عقلاً محال است كه ذات اقدس الهي فراموش بكند نقلاً هم ممكن نيست براي اينكه صريح قرآن كريم اين است كه ﴿وَمَا كَانَ رَبُّكَ نَسِيّاً﴾ [52] نسيان درباره خدا مستحيل است خب اينكه فرمود: ﴿إِنَّا نَسِينَاكُمْ﴾ يعني «تركناكم» در سورهٴ مباركهٴ «طه» كه فرمود آيات ما آمده است ﴿فَنَسِيتَهَا﴾ نه اينكه فراموش كرديد وگرنه «رُفع عن امّتي تسعة» يكي هم نسيان است [53] «نَسيتها» يعني «تركتها عمداً» امروز هم ﴿كَذلِكَ الْيَوْمَ تُنسَي﴾ «تُترَك عمداً» اينجا هم كه فرمود: ﴿إِنَّا نَسِينَاكُمْ﴾ يعني همان‌طوري كه تو عمداً ترك كردي ما هم لطف نسبت به تو را عمداً ترك مي‌كنيم.

حدیث رفع، عنوان حدیثی نبوی که درآن آمده که نُه چيز از امت اسلامى برداشته شده است.از حديث رفع در اصول فقه بحث شده است و فقها در فقه، در بسيارى از ابواب به آن استناد كرده‌اند.

مضمون اولیه حدیث ، باتوجه به کامل‌ترین صورت آن، بدین قرار است: از امت مسلمان نُه چیز برداشته شده است: خطا ، فراموشی ، آنچه نمی‌دانند، آنچه تاب و توانش را ندارند (مالایطیقون)، آنچه از سرِ ناگزیری انجام می‌دهند ( اضطرار )، کاری که به ستم بدان واداشته شوند ( اکراه )، فال بد زدن، از روی وسوسه به آفرینش اندیشیدن، رشک ورزیدن تا زمانی که بر زبان یا دست جاری نشود. [۳۳]

فرمود اينها را نه صرفاً در اثر معاصي‌شان مخلّد مي‌كنم بلكه در اثر آن كفر آميخته با معصيت و معصيت آميخته با كفر مخلَّدند وگرنه اگر كسي موحّد باشد و معصيت كرده باشد به اندازه معصيتش عذاب مي‌بيند بعد آزاد مي‌شود كه «أعاذنا الله من شرور أنفسنا و سيّئات أعمالنا».