(67) وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَءِذَا كُنَّا تُرَاباً وَآبَاؤُنَا أَءِنَّا لَمُخْرَجُونَ
(67) وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَءِذَا كُنَّا تُرَاباً وَآبَاؤُنَا أَءِنَّا لَمُخْرَجُونَ
(۶۷) كافران گفتند: آيا هنگامي كه ما و پدرانمان خاك شديم باز هم از دل خاك بيرون ميآئيم.
اين آيه شريفه، حجتى را از مشركين حكايت مى كند كه بر نبود بعث و قيامت اقامه كرده اند و حاصلش اين است كه : چگونه ممكن است ما از دل زمين به صورت انسانى تام الخلقه (خلقت کامل) درآييم، همانطور كه الان هستيم. با اينكه بعد از مردن ميدانيم كه همه خاك مى شويم و پدرانمان نيز همه خاك شدند؟
آنها فكر مي‌كردند انسان با مردن نابود مي‌شود و خيال مي‌كردند مرگ, نابودي و پوسيدن است و انسانِ معدوم دوباره برنمي‌گردد و خيال مي‌كردند معاد, رجوع به دنياست و چون رفتگان به دنيا برنگشتند پس ـ معاذ الله ـ معادي نيست . اين را قرآن كريم راهنمايي كرد كه شما هجرت مي‌كنيد به طرف برزخ و قيامت نه اينكه به دنيا برگرديد
همين معنا در سورهٴ مباركهٴ «مؤمنون» مبسوطاً مطرح شد. در سورهٴ مباركهٴ «مؤمنون» آيه 81 به بعد اين است
بَلْ قَالُوا مِثْلَ مَا قَالَ الْأَوَّلُونَ ﴿۸۱﴾
[نه] بلكه آنان [نيز] مثل آنچه پيشينيان گفته بودند گفتند (۸۱)
قَالُوا أَإِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ ﴿۸۲﴾
گفتند آيا چون بميريم و خاك و استخوان شويم آيا واقعا باز ما زنده خواهيم شد (۸۲)
لَقَدْ وُعِدْنَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا هَذَا مِنْ قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۸۳﴾
درست همين را قبلا به ما و پدرانمان وعده دادند اين جز افسانه هاى پيشينيان [چيزى] نيست (۸۳)
آنها خيال مي‌كردند انسان مي‌پوسد. پاسخش اين است كه اولاً مرگ, فوت نيست وفات است.
چيزي به نام فوت نداريم هر چه هست وفات است در فوت تاء جزء كلمه است به معناي زوال و نيستي است در وفات اين تاء, زائد بر اصل است كه معناي آن اخذ تام است.
فرمود شما متوفّا مي‌شويد استيفا مي‌شويد تمام حقيقت شما را فرشته‌ها دريافت مي‌كنند پس چيزي به عنوان فوت و زوال نيست (يك)
بر فرض اگر خاك شديد همان خدايي كه شما را قبل از اينكه چيزي باشيد آفريد, مي‌تواند دوباره همين خاك‌ها را جمع بكند و به شما حيات عطا كند (دو)
Al-R ā z ī notes that doubt in the reality of the Hereafter stems from doubt about the Power of God, which is in a sense a failure of ordinary human imagination, which the Quran also mentions in 36:81 : Is not He Who created the heavens and the earth able to create the like thereof? Yea, indeed, He is the knowing Creator .
They only sufficed to this matter that it is impossible that a man becomes dust and comes to life again, while they were dust at first and they came into being from dust. Is not it possible that they return to dust and then come forth for a new life?