وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۳۹﴾
وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۳۹﴾
و جز به اعمالي كه انجام ميداديد جزا داده نميشويد. (۳۹)
… شما جز به اعمالتان جزا داده نمى شويد… در حقيقت همان اعمال شما است كه در برابر شما مجسم مى شود (مسئله تجسم اعمال) و با شما مى ماند و شما را شـكنجه و آزار مى دهد، كيفر شما همان عمل خودتان است، همان استكبار و كفر و بى ايمانى، هـمـان تـهـمـت شـعـر و جنون به آيات الهى و پيامبرش بستن، همان ظلم و بيدادگريها و زشتكاريها.
يـعـنـى در جـزايـى كـه خـواهـيـد ديـد، هـيـچ ظـلمـى وجـود نـدارد، بـراى ايـنـكـه عـيـن اعمال شما به شما برمى گردد.
… هيچ كس كيفر يا پاداش نمي‌بيند، مگر در برابر عمل خود كه اين آيه هم از آن آيات شفاف و روشني است كه دلالت مي‌كند كه جزا متن عمل است، چون نفرمود «و ما تجزون الاّ بما كنتم تعملون»، جزا عين عمل است. آن بيان نوراني امام سجاد(سلام الله عليه) در دعاي ختم قرآن كه فرمود: «وَ صَارَتِ الْأَعْمَالُ قَلَائِدَ فِي الْأَعْنَاقِ و اعمال (انسان‌ها) همچون گردنبندهایی بر گردن‌ها آویخته شدند»؛[28] خودِ عمل مي‌شود غُل, درست است كه خدا فرمود: ﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ٭ ثُمَّ الْجَحيمَ صَلُّوهُ او را بگيريد و در بند و زنجيرش كنيد! سپس او را در دوزخ بيفكنيد﴾ اما اين غُل را از آهنگري و كوره آهن نياوردند، اين غُل همان عمل زشت و حرام و باطلي است كه خود شخص انجام داده «وَ صَارَتِ الْأَعْمَالُ قَلَائِدَ فِي الْأَعْنَاقِ»، پس ﴿وَ ما تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾.
… بعضي از بزرگان در كتاب‌هايشان نوشتند وقتي مي‌بينيم افرادي دارند دروغ مي‌گويند, دارند اختلاف ايجاد مي‌كنند, دارند بساط جامعه را به هم مي‌زنند همين كه حرف مي‌زنند از دهن آنها دارد آتش درمي‌آيد؛ باطنِ اين خلاف‌گويي, دروغگويي و به هم زدن جامعه شعله است و اين باطن آن روز ظهور مي‌كند.
۱. جوهر
- چیزی است که قائم به خود است و برای وجود داشتن، به چیز دیگری نیاز ندارد.
- مثال: یک انسان، یک درخت، یک سنگ — هر کدام می‌توانند به‌تنهایی وجود داشته باشند.
۲. عرض
- صفت یا حالتی است که قائم به غیر است و نمی‌تواند به‌تنهایی وجود پیدا کند، بلکه همیشه در جوهری تحقق می‌یابد.
- مثال: رنگ سبز برگ، گرمی آب، سرعت حرکت یک خودرو — این‌ها بدون وجود جوهر (برگ، آب، خودرو) نمی‌توانند موجود باشند.
جوهر مثل «میز» است.
عرض مثل «رنگ قهوه‌ای» یا «سرد بودن» آن میز است — که بدون میز نمی‌توانند به‌تنهایی وجود داشته باشند.
https://www.youtube.com/watch?v=DNAkmcnIs_4
آیات قرآن درباره مسئله تجسم اعمال در آخرت:
آل عمران: 30؛
يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ ﴿۳۰﴾
روزى كه هر كسى آنچه كار نيك به جاى آورده و آنچه بدى مرتكب شده حاضر شده مى يابد و آرزو مى كند كاش ميان او و آن [كارهاى بد] فاصله اى دور بود و خداوند شما را از خود مى ترساند و خدا به بندگان مهربان است
زلزال: 7؛
فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ ﴿۷﴾
پس هر كه هم وزن ذره اى نيكى كند آن را خواهد ديد (۷)
وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ﴿۸﴾
و هر كه هم وزن ذره اى بدى كند آن را خواهد ديد (۸)
نبأ: 40
إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا ﴿۴۰﴾
و ما شما را از عذاب نزديكي بيم ميدهيم، اين عذاب در روزي خواهد بود كه انسان آنچه را از قبل با دستهاي خود فرستاده ميبيند، و كافر ميگويد: «اي كاش خاك بودم!»
تحریم: 7؛
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَعْتَذِرُوا الْيَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۷﴾
اي كساني كه كافر شده ايد، امروز عذرخواهي نكنيد، چرا كه تنها به اعمالتان جزا داده ميشويد!
وَمَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلًا (۷۲)
هر کس در این جهان نابینا است در عالم آخرت نیز نابینا و گمراه تر خواهد بود
طه
قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا ﴿۱۲۵﴾
مى گويد پروردگارا چرا مرا نابينا محشور كردى با آنكه بينا بودم (۱۲۵)
قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى ﴿۱۲۶﴾
مى فرمايد همان طور كه نشانه هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى امروز همان گونه فراموش مى شوى (۱۲۶)
یس: 54 ؛
فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۵۴﴾
امروز بر كسى هيچ ستم نمى رود جز در برابر آنچه كرده ايد پاداشى نخواهيد يافت (۵۴)
نساء: 10
إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا ﴿۱۰﴾
كساني كه اموال يتيمان را از روي ظلم و ستم ميخورند، تنها آتش ميخورند و به زودي در شعله هاي آتش (دوزخ) ميسوزند.
اینگونه نیست که امروز مال یتیم میخورند فردا روز قیامت دستگیر میشوند و از آنها سوال میشود چه خوردید؟ آنها میگویند مال یتیم سپس آنها را در آتش میاندازند. همان لحظه که مال یتیم میخورند در حال خوردن آتش هستند.
سوره 50: ق
لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ﴿۲۲﴾
به راستى كه از اين درغفلت بودى و حال ما پرده را از چشم تو كنار زديم، و امروز ديده ات تيزبين است