(16) إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ

(۱۶) اگر بخواهد شما را مي‏برد و خلق جديدي مي ‏آورد.

در آيه بعد براى تاكيد همين فقر و نياز انسانها به او مى فرمايد (اگر بخواهد شما را مى برد و خلق جديدى را مى آورد). بنابراين او نيازى به شما و عبادتتان ندارد و اين شما هستيد كه به او نيازمنديد.

اين آيه نظير مطلبي است كه در سوره انعام آمده ، آنجا كه مي فرمايد:

سوره 6: الأنعام

وَرَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِكُمْ مَا يَشَاءُ كَمَا أَنْشَأَكُمْ مِنْ ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ ﴿۱۳۳﴾

پروردگار تو بى نياز و مهربان است اگر بخواهد شما را مي برد و به جاى شما هر كس را بخواهد جانشين مى سازد، همانگونه كه شما را از نسل اقوام ديگرى به وجود آورد.

او نه نيازى به طاعت شما دارد و نه بیمی از گناهانتان و در عين حال رحمت واسعه او همه شما را در بر گرفته است. نه از ميان رفتن تمام جهان چيزى از عظمت او مى كاهد و نه آفرينش اين عالم چيزى بر مقام كبريائى او افزوده .

﴿إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ﴾ اين درصدد تهديد و ارعاب است وگرنه سنّت الهي بر اين است كه هر روز شما مي‌بينيد يك عدّه در بيمارستان‌ها به دنيا مي‌آيند در گورستان‌ها هم يك عدّه دفن مي‌شوند اين ديگر يك امر جاري است در هيچ كشوري نيست مگر اينكه شما مي‌بينيد هر روز يك عده وارد دنيا مي‌شوند يك عده هم خارج مي‌شوند اما اينكه فرمود: ﴿إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ﴾ اين تهديد است براي اينكه به حيات شما خاتمه مي‌دهد و يك عده ديگر را مي‌آورد نظير آن آيه كه فرمود:

سوره ۴۷: محمد

هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ يَبْخَلُ وَمَنْ يَبْخَلْ فَإِنَّمَا يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللَّهُ الْغَنِيُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُونُوا أَمْثَالَكُمْ ﴿۳۸﴾

آري شما همان جمعيتي هستيد كه دعوت براي انفاق در راه خدا مي‏شويد و بعضي از شما بخل می ‏ورزند، و هر كس بخل كند نسبت به خود بخل كرده است، و خداوند بي نياز است و شما همه نيازمنديد و هرگاه سرپيچي كنيد خداوند گروه دیگری را بجاي شما مي‏آورد كه مانند شما نخواهند بود. (۳۸)

فرمود اگر شما نتوانستيد اين نظام را اداره کنید خدا شما را از بين مي‌برد يك عده را مي‌آورد كه اين نظام را بتوانند خوب اداره كنند اين‌طور نيست كه خدا از دينش, از نظامش دست بردارد ﴿وَإِن تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ ثُمَّ لاَ يَكُونُوا أَمْثَالَكُم﴾ در اين‌گونه از موارد هم فرمود: ﴿إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ﴾ اين يك تهديد است.

اينكه شما را به طور طبيعي ببرد يك عده را به طور طبيعي بياورد اين هر روزه جزء سنّت الهي است اين تهديد نيست اما يك عده را منقرض بكند كه اثري از اينها نگذارد فرمود: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِيثَ﴾[14]هيچ اثري از اينها در دنيا نيست فقط اگر شما پژوهشگر تاريخي باشيد نام اينها را در لابه‌لاي كتاب‌هاي تاريخ مي‌بينيد مي‌گوييد روزي در اين مملكت فلان كس بود, ما اينها را اُحدوثه قرار داديم, حديث قرار داديم, سخن قرار داديم وگرنه در جهان خارج اثري از اينها نيست.